Richard Priem

Wegvallen economische grenzen gevaar voor Azië

Samenwerking tussen zeer ongelijke landen in Zuidoost-Azië brengt grote risico's met zich mee.

Terwijl in Europa de onzekerheden over economische samenwerking toenemen, is Zuidoost-Azië vastbesloten het pad van integratie te betreden. Leiders in de regio halen regelmatig de Europese Unie aan als voorbeeld voor de toekomst. Met de komst van de ASEAN Economische Gemeenschap aan het eind van 2015 lijkt de regio echter voorbestemd om zich aan nog grotere problemen dan Europa het hoofd te stoten.

Leiders in de regio halen regelmatig de Europese Unie aan als voorbeeld voor de toekomst

De Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) werd in 1967 opgericht door Indonesië, Maleisië, de Filipijnen, Singapore en Thailand. Destijds met name gericht tegen de opmars van het communisme in de buurlanden Laos, Cambodja, Myanmar en Vietnam, heeft ASEAN zich sindsdien uitgebreid om ook deze landen plus Brunei te omvatten.

Door een reeks verklaringen tussen 1997 en 2007 werd de stichting van de ASEAN Economische Gemeenschap in 2015 als doel geformuleerd. Hiermee hoopt ASEAN intra-regionale handel te versterken en - met een inwonertal van meer dan 630 miljoen mensen - als stevig handelsblok voordelige verdragen met andere regio's te kunnen sluiten.

Maar nu de plannen voor regionale integratie realiteit beginnen te worden, houden overheden onvoldoende rekening met de risico's die daarbij komen kijken.

Verschillen

De beoogde versoepelingen van grenscontroles maken het nog makkelijker voor criminele organisaties om hun operaties uit te breiden

Allereerst zijn economische verschillen in de regio zo groot dat het de duurzame ontwikkeling van sommige landen kan ondermijnen.

Singapore heeft een nationaal inkomen per hoofd van de bevolking van 50 duizend euro tegenover minder dan 1.500 euro in landen als Cambodja of Myanmar. Aangezien de Gemeenschap een vrije beweging van goederen, diensten en kapitaal voorziet, zal dit in het voordeel van bedrijven uit de meer ontwikkelde landen uitwerken, en beoogde voorzorgsmaatregelen onvoldoende blijken om met name de kleinere bedrijven in armere landen te beschermen.

Daarnaast verschillen de capaciteiten van overheden zodanig dat versoepeling van grenscontroles de georganiseerde misdaad in de kaart zal spelen.

Het 'Master Plan on ASEAN Connectivity' stuurt enorme investeringen aan in regionale infrastructuur en maakt het makkelijker voor mensen en goederen om de grens over te steken. Uit onderzoek van de Verenigde Naties blijkt echter dat de georganiseerde misdaad in de regio nu al een jaarlijkse waarde heeft van meer dan 80 miljard euro - hoger dan het bruto binnenlands product van sommige ASEAN landen - onder andere door de handel in mensen, drugs, beschermde dieren, illegaal hout en namaakproducten. De beoogde versoepelingen van grenscontroles maken het nog makkelijker voor criminele organisaties om hun operaties uit te breiden.

Bovendien mist ASEAN de eensgezindheid om weerstand te bieden aan het geopolitieke steekspel tussen grote mogendheden in de regio.

ASEAN staat erom bekend dat het streeft naar consensus en zich niet met de soevereiniteit van lidstaten bemoeit. Toch zijn er spanningen tussen individuele lidstaten en met China. Zo hebben Vietnam, Indonesië en de Filipijnen alledrie een geschil met China over territoriale wateren in de Zuid-Chinese Zee. De Verenigde Staten en China proberen beide invloed uit te oefenen op de stellingname van ASEAN, en doordat besluitvorming volgens consensus tot stand komt, zal de organisatie voorlopig niet in staat zijn een stevig standpunt in te nemen.

De Duitse bondskanselier Helmut Kohl zei in 1992 dat de 'Europese Unie binnen een paar jaar zal leiden tot waar de oprichters van het moderne Europa over droomden na de oorlog, een Verenigde Staten van Europa'. Nu datzelfde Duitsland onder Angela Merkel er serieus rekening mee houdt dat Griekenland de eurozone kan verlaten, zullen zelfs de grootste voorstanders van het Europese project erkennen dat er van tevoren niet voldoende over bepaalde risico's werd nagedacht.

Met nog minder dan een jaar totdat de ASEAN Economische Gemeenschap in werking treedt, zou Europa moeten helpen om ervoor te zorgen dat de regio niet aan een vergelijkbare euforie ten onder gaat.

Richard Priem
Bron : De Volkskrant (11-03-2015)

Richard Priem werkt bij het Office on Drugs and Crime van de VN in Bangkok, Thailand